Để độc lập, luật sư không được kiêm nhiệm?

Nếu chỉ để đủ 20.000 luật sư…

Phó Chủ tịch Liên đoàn Luật sư VN Trương Trọng Nghĩa (đại biểu TP.HCM) thấy nếu cấm thì vô lý vì “không thể bắt họ dạy những việc họ chưa hề làm, cũng giống như đào tạo bác sĩ”.

Nhiều ĐB đồng tình quy định này sẽ giúp các giảng viên có thêm kinh nghiệm thực tiễn trong giảng dạy và tạo thêm cơ hội lựa chọn dịch vụ pháp lý cho người dân. 

Tuy nhiên, vẫn có ý kiến lo ngại các giảng viên khó cân đối thời gian, đặc biệt trong những phiên tòa kéo dài. Không ít ĐB trong ngành tư pháp chỉ ra nhiều phiên tòa đã chuẩn bị cẩn thận lại bị hoãn vì luật sư không thể có mặt, gây lãng phí và thiệt hại lớn.

ĐB Nguyễn Sỹ Cương (Ninh Thuận) chỉ ra “không có phiên tòa nào mở ngoài giờ hoặc ban đêm”, giảng viên luật làm luật sư chắc chắn phải bớt xén thời gian giảng dạy, khó tránh tình trạng “chân ngoài dài hơn chân trong”.

Dù dự luật yêu cầu giảng viên muốn hành nghề luật sư phải có sự đồng ý của cơ quan chủ quản, ông Cương vẫn lo “chảy máu chất xám” khi “thử tưởng tượng tất cả giảng viên trường luật đều ra ngoài làm”.

ĐB Trần Xuân Hùng (Hà Nam) nhắc lại vấn đề này đã được thực hiện từ những năm 1990 nhưng đến luật Luật sư 2006 đã bỏ vì “luật sư phải tận tâm, tận lực với khách hàng, đầu tư nhiều thời gian cho công việc, người kiêm nhiệm không thể đáp ứng, thậm chí có thể gây phiên hà cho các cơ quan tố tụng, ảnh hưởng đến sự vô tư, khách quan trong quá trình tố tụng”.

Theo ông Hùng, nếu chỉ để đạt mục tiêu đến năm 2020 có khoảng 20 ngàn luật sư thì quy định này không thuyết phục vì “số giảng viên luật cả nước chỉ vài ngàn, không phải ai cũng hành nghề luật sư”. Cũng như để có luật sư giỏi chuyên môn và ngoại ngữ đi tranh tụng ở nước ngoài, nhiều ngành khác còn có những cán bộ, công chức đủ tiêu chuẩn hơn các giảng viên luật.

Cũng không ủng hộ việc kiêm nhiệm, Phó Chánh án TAND TP.HCM Huỳnh Ngọc Ánh nhấn mạnh “để đảm bảo tính độc lập, từ thẩm phán đến kiểm sát viên đều không được phép tham gia công việc hay tổ chức nào khác, luật sư không thể là ngoại lệ”.

Cần một đội ngũ luật sư công giỏi

Theo ĐB Bùi Văn Xuyền (Thái Bình), một đội ngũ luật sư công có trình độ cao có thể tham gia phản biện chính sách, giúp xây dựng các văn bản pháp luật hiệu quả hơn.

Ông Xuyền cũng thấy cần thêm nhiều luật sư công có hiểu biết và kinh nghiệm về pháp luật thương mại quốc tế để tham gia các vụ kiện tranh chấp thương mại quốc tế.

Thảo luận tổ ngày 6/6, ĐB Nguyễn Văn Hiến (Bà Rịa - Vũng Tàu) cũng nêu thực trạng "thừa luật sư thông thường nhưng thiếu luật sư giỏi về thương mại, luật quốc tế cũng như ngoại ngữ", do đó không thể tranh tụng bằng ngoại ngữ, phải thuê luật sư nước ngoài, dẫn đến thua thiệt cho phía Việt Nam.

ĐB Trần Xuân Hùng thì thấy nước ta còn nhiều người nghèo và các đối tượng chính sách rất cần hỗ trợ pháp lý trong các quan hệ xã hội. Đội ngũ luật sư công sẽ rất có ích cho họ.

Hơn nữa, theo ông Hùng, với mục tiêu cải cách tư pháp, có khoảng 20 ngàn luật sư vào năm 2020, số lượng trợ giúp viên pháp lý hiện nay có thể phát triển thành đội ngũ luật sư công để bổ sung phần thiếu. Hiện cả nước mới có 7.072 luật sư, tỉ lệ 1/16.000 dân là quá thấp so với các nước. 

Vấn đề luật sư công đã được đặt ra từ khi soạn thảo luật Luật sư năm 2006 dưới hình thức là luật sư làm việc cho cơ quan nhà nước theo chế độ công chức, làm việc cho tổ chức trợ giúp pháp lý theo chế độ viên chức. Nội dung này cuối cùng không được đưa vào luật Luật sư 2006 và cũng không được đưa vào dự thảo luật sửa đổi lần này. 

Để luật ra thực sự đề cao vai trò của luật sư, nhiều ĐB còn kiến nghị trong Bộ luật Tố tụng hình sự cần quy định để luật sư tham gia ngay từ đầu quá trình tố tụng. Vì nghề luật sư cao quý và là tấm gương về tôn trọng pháp luật, các ĐB cũng không đồng ý để người có tiền án hành nghề luật sư. 

Dự thảo luật Luật sư (sửa đổi) sẽ còn được cho ý kiến một lần nữa trước khi biểu quyết thông qua tại kỳ họp tới.

Chung Hoàng