“Kiến trúc sư trưởng” các nhà tù bí mật của CIA

Kyle D. Foggo là nhân vật CIA cao cấp từng đóng vai trò chủ chốt trong việc xây dựng một loạt nhà tù bí mật. Foggo từng đầy oai quyền nhưng hiện nay đang thụ án tù vì những sai phạm trong việc tiến hành xây dựng những nhà tù do chính ông ta làm "kiến trúc sư trưởng".

Từ kẻ vô danh thành "người hùng"

Foggo có biệt danh là Dusty, được biết đến trong nội bộ CIA như là một quan chức cao ngạo nhưng là một người đầy uy quyền, làm việc vô cùng hiệu quả, có thể điều một chiếc máy bay vận tải đến bất cứ đâu trên thế giới theo yêu cầu công việc; hoặc có thể nhanh chóng huy động một lượng vũ khí, lương thực và tiền bạc hay bất kỳ thứ gì mà CIA cần.

Kyle D.Foggo đã giúp CIA xây dựng hệ thống nhà tù bí mật.

Kyle D. Foggo sinh ngày 17/3/1954 tại San Diego, bang California, tốt nghiệp Đại học bang San Diego, Foggo gia nhập CIA thông qua một chương trình tập sự quản lý các dự án chính phủ có tên gọi là Directorate Administration, qua đó Foggo nắm quyền quản lý phần lớn dự án của CIA. Sau khi trải qua một loạt vị trí tại các trạm CIA ở Mỹ Latinh và châu Âu, Foggo được điều chuyển sang Đức làm trưởng căn cứ tiếp vận Frankfurt với nhiệm vụ chính là hỗ trợ về tiếp vận cho các trạm CIA ở Iraq và Trung Đông. Dưới quyền chỉ huy của Foggo là khoảng hơn chục nhân viên.

Sự kiện 11/9 và yêu cầu bức bách của cuộc chiến tại Iraq và Afghanistan đã đưa Foggo, từ một sĩ quan quản lý hạng trung bỗng chốc trở thành một "người hùng" trong cuộc chiến chống khủng bố của chính quyền Tổng thống George W. Bush.

Trước sự kiện khủng bố ngày 11/9/2001, căn cứ Frankfurt do ông ta quản lý chỉ là một trung tâm tiếp vận nhỏ nằm im lìm ở khu ngoại ô đìu hiu của thành phố Frankfurt, mỗi tháng chỉ thực hiện một hoặc hai chuyến bay tiếp tế cho các trạm tiền tiêu. Thế nhưng chỉ vài ngày sau vụ khủng bố, ngân sách dành cho căn cứ nhỏ bỗng tăng lên gấp 3 lần. Các chuyến bay tiếp tế cũng bắt đầu gia tăng, căn cứ đã trở nên bận rộn với nhiều chuyến tiếp tế hàng ngày bao gồm đủ thứ quân nhu và vũ khí. Và chỉ trong vài tuần, Foggo đã "tiêu thụ" sạch kho súng AK47 của CIA và các kho đạn dược ở Midwest. 

Vào một ngày tháng 3/2003, Foggo bất ngờ đón tiếp 2 quan chức CIA tại doanh trại của mình. Foggo lúc này đã là trưởng căn cứ tiếp vận Frankfurt lớn nhất châu Âu. Mục đích của cuộc thăm viếng ngắn gọn và rõ ràng: họ cần ông giúp xây dựng các nhà tù bí mật để giam giữ một số can phạm khủng bố nguy hiểm nhất thế giới. Vì sao CIA lại chọn Foggo để yêu cầu thực hiện chương trình nhà tù bí mật? Theo tờ New York Times, Foggo mang một số phẩm chất đặc biệt phù hợp cho công tác xây dựng nhà tù: có “lòng ái quốc”, cứng rắn, giàu kinh nghiệm...

Với kinh nghiệm tham gia nhiều chương trình gián điệp của CIA ở Iraq, Afghanistan và nhiều nơi khác, Foggo thừa biết điều mà các điệp viên CIA yêu cầu ông ta giúp đỡ quan trọng như thế nào và cũng sẽ tai tiếng như thế nào. Vào giai đoạn đầu của cuộc chiến chống khủng bố Al-Qaeda, CIA trông cậy rất nhiều vào sự trợ giúp của các đồng minh Mỹ khắp thế giới để bắt và giam giữ các nghi can khủng bố trong các trại giam dã chiến tại nhiều nước. Tuy nhiên, đến thời điểm đầu năm 2003, các giao kèo hợp tác ban đầu bị trục trặc.

Tại Thái Lan chẳng hạn, các quan chức an ninh địa phương luôn thấy khó chịu về một "điểm đen" ở ngoại ô Bangkok được đặt cho mật danh "Mắt mèo" (Cat's Eye). Trong khi đó, CIA lại mong muốn có được những trung tâm giam giữ riêng và sử dụng lâu dài. Và Foggo đã nhận lời tham gia chương trình.

Tờ New York Times dẫn lời Foggo và một số cựu quan chức CIA cho biết, chỉ trong vòng 18 tháng, từ khi nhận lời tham gia chương trình "nhà tù bí mật" cho tới khi được bổ nhiệm thăng chức ở Washington vào tháng 11/2004, Foggo đã chủ trì thiết kế xây dựng một mạng lưới đến 8 nhà tù bí mật rải rác khắp thế giới, bao gồm: 1 ở trung tâm thủ đô Bucharest (Romania), 1 tại một khu vực hẻo lánh ở Morocco, cái thứ ba ở một thành phố khác thuộc khu vực Đông Âu, 1 cái ở vùng Trung Đông, 1 ở Iraq, 1 ở Afghanistan, 1 đặt ở khu biệt giam trong vịnh Guantanamo, Cuba, và 1 cái ở ngoại ô Bangkok, Thái Lan. Con số tù nhân bị giam giữ trong hệ thống nhà tù này không được tiết lộ là bao nhiêu, nhưng theo ước đoán khoảng 100 tù nhân.

Theo lời kể của Foggo, các nhà tù được thiết kế đặc biệt nhằm bảo đảm tù nhân không bị thương tích khi bị tra tấn, chẳng hạn như sàn mềm và không trơn trợt tránh bị té, tường được ốp lót một lớp ván ép giúp "giảm đau" khi bị ăn đòn "văng vô vách". Các xà lim được xây dựng ngăn cách xa nhau để các tù nhân không thể nghe tiếng nói của nhau, đồng thời mỗi tù nhân bị biệt giam đến 23 tiếng đồng hồ mỗi ngày để tránh việc tiếp xúc, trao đổi thông tin. Các tù nhân này chỉ được ra ngoài tập thể dục trong 1 giờ đồng hồ và được áp giải ra vào xà lim bởi những nhân viên an ninh của CIA được trang bị mặt nạ đen kín mít.

Thăng tiến nhanh nhưng cũng mau chóng "rơi đài"

Foggo từng hoạt động chung với John Negroponte (sau này làm Giám đốc Tình báo quốc gia) trong một sứ mệnh ngắn ở Honduras (đầu thập niên 80, thế kỷ trước), từng phục vụ qua 4 đời giám đốc CIA, cộng với thành công ở căn cứ Frankfurt và việc xây dựng hệ thống nhà tù. Bảng thành tích này hoàn toàn đủ cơ sở để Giám đốc CIA Porter Goss tin tưởng và bổ nhiệm Foggo lên chức Giám đốc điều hành CIA vào tháng 11/2004. Thực chất chức vụ này là điều hành công việc hằng ngày của CIA.

Nhưng cũng chính vì Foggo -  từ một sĩ quan quản lý bậc trung được đặc cách lên chiếc ghế quyền hành số 3 của CIA - đã gây ra một "cơn địa chấn" trong nội bộ CIA. Nhiều cựu quan chức CIA nói rằng họ đã không thể chịu nổi việc bổ nhiệm đó; nó làm đảo lộn mọi trật tự thăng tiến từ trước đến nay ở CIA. Lên chức chưa được bao lâu, Foggo dính ngay vào cuộc đấu đá nội bộ khiến cho CIA bị chia rẽ nghiêm trọng.

Trong khi đó, tình hình bên ngoài rất căng thẳng; CIA đang phải hứng chịu búa rìu chỉ trích của dư luận vì vụ phóng đại các chương trình vũ khí hủy diệt của Iraq. Và giữa lúc ấy, Foggo "lĩnh ấn tiên phong" làm một cuộc "thanh lọc" nội bộ, sa thải một loạt quan chức cấp cao CIA.

Sự thăng tiến nhanh và hành động quyết liệt của Foggo không chỉ gây phẫn nộ trong giới sĩ quan tình báo mật mà còn làm "kinh động" đến một số quan chức ở Tổng hành dinh. Foggo đã làm cho một số người khoái trá, nhưng đồng thời lại chọc giận nhiều người khác khiến họ "thề sẽ lôi cái gã đó xuống". Đây chính là mối nguy hại mà Foggo đã không lường trước.

Chỉ vài tháng sau, CIA bắt đầu mở cuộc điều tra về các quan hệ mờ ám giữa Foggo với Brent R. Wilkes, một nhà thầu quân sự đồng thời là bạn thân thiết từ thời học phổ thông. Đến tháng 5-2006, cuộc điều tra bắt đầu gia tăng áp lực bằng các đợt khám xét nơi ở và làm việc của Foggo.

Ngày 13/2/2007, Foggo và Wilkes bị truy tố và bị kết án 37 tháng tù. Foggo bị buộc tội nhận hối lộ của Wilkes, còn Wilkes bị buộc tội gian lận và đưa hối lộ bằng những chuyến du lịch đắt tiền ở nước ngoài, ăn uống, nghỉ ngơi ở các nhà hàng, khách sạn sang trọng để đổi lại việc ưu tiên hợp đồng cho công ty Archer Logistics của Wilkes.

Mặc dù ký tên vào bản nhận tội nhưng Foggo một mực cho rằng mình vô tội, và những chuyến đi chơi sang trọng ấy chỉ gói gọn trong phạm vi bạn bè lâu năm giữa 2 người. Mark MacDougall, luật sư của Foggo đã nói đến động cơ "trả thù cá nhân" khi trả lời báo chí về lý do vì sao thân chủ của mình bị kết án. Còn một chi tiết khá quan trọng: Trong quá trình xét xử vụ án, luật sư MacDougall đã yêu cầu CIA cho xem lại một số hồ sơ mật liên quan đến việc xây dựng hệ thống nhà tù bí mật nhằm phục vụ việc biện hộ.

Ngày 1/8/2007, CIA đã có câu trả lời: không thể thực hiện việc đó vì khuyến cáo của Tổng thống (W. Bush) về giá trị và tính nhạy cảm đặc biệt của chương trình giam giữ và thẩm vấn nghi can khủng bố của CIA.

Theo ANTG