Khởi tố, bắt tạm giam cựu Bí thư và cựu Chủ tịch tỉnh Lào Cai

Đây là diễn biến tố tụng mới nhất trong vụ án khai thác "chui" hàng triệu tấn quặng, xảy ra tại địa bàn tỉnh Lào Cai. Trước đó, hàng loạt bị can đã bị khởi tố như: Nguyễn Thanh Dương và Lê Ngọc Hưng, 2 cựu Phó chủ tịch UBND tỉnh Lào Cai; Nguyễn Mạnh Thừa, Giám đốc Công ty TNHH Xây dựng thương Mại Lilama - gọi tắt là Công ty Lilama; Nguyễn Ngọc Bích, cựu Chủ tịch HĐTV Công ty Apatit Việt Nam,…

Cựu Bí thư Tỉnh ủy Lào Cai Nguyễn Văn Vịnh và cựu Chủ tịch UBND tỉnh Lào Cai Doãn Văn Hưởng bị Cơ quan cảnh sát điều tra Công an tỉnh Lào Cai khởi tố, bắt tạm giam về tội lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ.

Theo thông tin từ Cơ quan cảnh sát điều tra Công an tỉnh Lào Cai, hiện nay cơ quan công an đang điều tra vụ án lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ xảy ra tại UBND tỉnh Lào Cai theo Quyết định bổ sung quyết định khởi tố vụ án hình sự số 06/QĐ-CSKT.Căn cứ kết quả điều tra, ngày 18/5, Cơ quan cảnh sát điều tra Công an tỉnh Lào Cai ra quyết định khởi tố bị can, lệnh bắt bị can để tạm giam và lệnh khám xét nơi ở và nơi làm việc đối với ông Nguyễn Văn Vịnh (63 tuổi, cựu Bí thư Tỉnh ủy, cựu Chủ tịch, cựu Phó Chủ tịch UBND tỉnh Lào Cai), và ông Doãn Văn Hưởng (67 tuổi, cựu Phó Bí thư Tỉnh ủy, cựu Chủ tịch, cựu Phó Chủ tịch UBND tỉnh Lào Cai) để điều tra về tội "Lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ" theo quy định tại Khoản 3, Điều 281, Bộ luật Hình sự năm 1999.

Cùng bị khởi tố, bắt tạm giam về tội danh trên còn có ông Ngô Đức Hoàng (49 tuổi, chuyên viên Phòng Kế hoạch - Tài chính, Cục Địa chất Việt Nam, thuộc Bộ Tài nguyên và Môi trường).

Các quyết định và lệnh trên đã được Viện Kiểm sát nhân dân tỉnh Lào Cai phê chuẩn.

Hiện nay, Cơ quan cảnh sát điều tra Công an tỉnh Lào Cai đang phối hợp với Viện Kiểm sát nhân dân tỉnh Lào Cai tiến hành điều tra hành vi của các bị can theo quy định của pháp luật.

Vì sao ông Vịnh bị bắt?

Ông Nguyễn Văn Vịnh, cựu Bí thư Tỉnh ủy Lào Cai, cựu Chủ tịch UBND tỉnh Lào Cai, bị khởi tố, bắt tạm giam sau ít ngày bị khai trừ ra khỏi Đảng.

Ngày 18.5, Công an tỉnh Lào Cai ra quyết định khởi tố bị can, bắt tạm giam ông Nguyễn Văn Vịnh; ông Doãn Văn Hưởng, cựu Phó bí thư Tỉnh ủy, cựu Chủ tịch UBND tỉnh Lào Cai, và ông Ngô Đức Hoàng, cán bộ thuộc Bộ TN-MT, cùng về tội lợi dụng chức vụ quyền hạn trong khi thi hành công vụ.

Cựu Bí thư tỉnh Lào Cai Nguyễn Văn Vịnh bị bắt vì liên quan hàng triệu tấn quặng

Đây là diễn biến tố tụng mới nhất trong vụ án khai thác "chui" hàng triệu tấn quặng, xảy ra tại địa bàn tỉnh Lào Cai. Trước đó, hàng loạt bị can đã bị khởi tố như: Nguyễn Thanh Dương và Lê Ngọc Hưng, 2 cựu Phó chủ tịch UBND tỉnh Lào Cai; Nguyễn Mạnh Thừa, Giám đốc Công ty TNHH Xây dựng thương Mại Lilama - gọi tắt là Công ty Lilama; Nguyễn Ngọc Bích, cựu Chủ tịch HĐTV Công ty Apatit Việt Nam,…

"Núp bóng" dự án xây dựng để khai thác quặng trái phép

Theo bản cáo trạng của Viện KSND tỉnh Lào Cai ban hành hồi tháng 8.2022, năm 2009, Công ty Lilama được UBND tỉnh Lào Cai cấp giấy chứng nhận để thực hiện dự án đầu tư xây dựng khách sạn, nhà hàng tại thôn 2, xã Đồng Tuyển, TP.Lào Cai (tỉnh Lào Cai) trên phần diện tích đất rộng 3,77 ha.

Quá trình san gạt, do phát hiện quặng apatit nên các sở, ban, ngành Lào Cai vào cuộc khảo sát thực địa, xác định một phần diện tích của dự án trùng với khai trường số 18 thuộc quy hoạch quặng apatit. Vì vậy, UBND tỉnh Lào Cai quyết định thu hồi giấy chứng nhận đầu tư đối với Công ty Lilama, giao diện tích đất 3,77 ha cho Công ty Apatit Việt Nam quản lý, sử dụng.

Tháng 4.2012, từ đề xuất của Công ty Apatit Việt Nam, UBND tỉnh Lào Cai giao công ty này cải tạo mặt bằng khu mỏ, nếu quá trình cải tạo mà có khoáng sản kèm theo thì được "thu hồi, vận chuyển để quản lý, sử dụng". Công ty Apatit Việt Nam sau đó thuê Công ty Lilama khai thác được hơn 167.000 tấn quặng.

Tháng 5.2012, ngay trong thời gian đang thực hiện hợp đồng với Công ty Apatit Việt Nam, Công ty Lilama đã có văn bản gửi UBND tỉnh, đề nghị giao lại diện tích đất 3,77 ha và cấp lại giấy chứng nhận đầu tư dự án nhà hàng, khách sạn. Ba tháng sau, UBND tỉnh Lào Cai ban hành Văn bản số 2160, yêu cầu Công ty Apatit Việt Nam bàn giao lại khu đất cho Công ty Lilama để lập dự án, quá trình thực hiện nếu còn khoáng sản thì Công ty Lilama được tận thu.

Từ chủ trương trên, Công ty Lilama lần lượt được cấp giấy chứng nhận đầu tư, giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, giấy phép xây dựng. Đến tháng 5.2013, UBND tỉnh Lào Cai tiếp tục có Văn bản số 1717, nội dung thể hiện "nếu kết quả phân tích có phát hiện quặng (kể cả quặng nghèo), giao cho Công ty Lilama thu gom, thỏa thuận, thống nhất với Công ty Apatit Việt Nam để tập kết, quản lý, sử dụng theo quy định pháp luật".

Đây cũng là bước đệm cuối cùng giúp Công ty Lilama "danh chính ngôn thuận" khai thác quặng dưới vỏ bọc dự án đầu tư xây dựng nhà hàng, khách sạn. Giám đốc Công ty Lilama Nguyễn Mạnh Thừa liền chỉ đạo nhân viên, thuê các đơn vị khác đưa máy móc vào khu đất để khai thác quặng trái phép. Quặng khai thác được, Công ty Lilama bán lại cho Công ty Apatit Việt Nam và một số công ty hóa chất.

Chỉ trong 2 năm, số quặng apatit mà Công ty Lilama khai thác thuê cho Công ty Apatit Việt Nam và trực tiếp khai thác lên tới hơn 1,5 triệu tấn, trị giá hơn 610 tỉ đồng. Công ty Lilama thu về hơn 484 tỉ đồng; Công ty Apatit Việt Nam cũng hưởng lợi hơn 184 tỉ đồng.

Lời khai về việc chi tiền "bôi trơn" cho lãnh đạo tỉnh

Theo cơ quan tố tụng, việc Công ty Lilama lợi dụng dự án xây dựng nhà hàng, khách sạn để khai thác quặng apatit trên khu đất diện tích 3,77 ha là trái phép. Nhưng để sai phạm này có thể xảy ra, trách nhiệm rất lớn thuộc về UBND tỉnh Lào Cai, khi cơ quan này ban hành nhiều văn bản trái pháp luật.

Kết luận thanh tra của Thanh tra Chính phủ cho thấy, Sở Xây dựng tỉnh Lào Cai giới thiệu địa điểm lập dự án 3,77 ha không thuộc quy hoạch sử dụng đất dịch vụ. UBND tỉnh này có văn bản chủ trương để chủ đầu tư tận thu, thu gom quặng khi thực hiện dự án xây dựng là vi phạm điều 65 (quy định khai thác khoáng sản ở khu vực có dự án đầu tư xây dựng công trình) và điều 67 (quy định về tận thu khoáng sản) của luật Khoáng sản năm 2010.

Trách nhiệm này thuộc về Chủ tịch UBND tỉnh Lào Cai, Phó chủ tịch UBND tỉnh Lào Cai phụ trách, Giám đốc Sở Xây dựng Lào Cai và Sở TN-MT Lào Cai giai đoạn 2010 - 2013. Đây cũng là thời điểm ông Nguyễn Văn Vịnh giữ chức Chủ tịch UBND tỉnh Lào Cai.

Còn theo kết luận giám định tư pháp, cả 2 văn bản số 2610 và 1717 của UBND tỉnh Lào Cai đều không phải là giấy phép khai thác khoáng sản, giấy phép tận thu khoáng sản. Tuy nhiên, Công ty Lilama đã dựa vào các văn bản này, cùng với giấy chứng nhận đầu tư do UBND tỉnh cấp để khai thác, tận thu, thu gom, tiêu thụ quặng apatit trên khu đất diện tích 3,77 ha.

Đáng chú ý, quá trình điều tra, bị can Nguyễn Mạnh Thừa khai nhận đã hưởng lợi bất chính số tiền hơn 177 tỉ đồng từ hành vi khai thác quặng trái phép. Trong số này, bị can có đưa tiền cho một số cán bộ, lãnh đạo thuộc UBND tỉnh, các sở, ban, ngành tỉnh Lào Cai và một số cá nhân là cán bộ Thanh tra Chính phủ…

Liên quan đến các nội dung trên, Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an tỉnh Lào Cai đã tách hồ sơ để tiếp tục làm rõ trong vụ án lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ, mà diễn tiến mới nhất chính là việc khởi tố, bắt giam cựu Bí thư Tỉnh ủy, cựu Chủ tịch UBND tỉnh Lào Cai Nguyễn Văn Vịnh như đã nêu.

Vi phạm gây thất thoát rất lớn tiền, tài sản của Nhà nước

Ngày 8.5, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng chủ trì họp Bộ Chính trị, Ban Bí thư xem xét, thi hành kỷ luật đối với ông Nguyễn Văn Vịnh.

Sau khi xem xét đề nghị của Ủy ban Kiểm tra T.Ư, Bộ Chính trị, Ban Bí thư nhận thấy ông Vịnh đã suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống; vi phạm quy định của Đảng, pháp luật của Nhà nước trong việc thực hiện chức trách, nhiệm vụ được giao; vi phạm quy định về những điều đảng viên không được làm và trách nhiệm nêu gương; thiếu trách nhiệm, buông lỏng lãnh đạo, chỉ đạo, thiếu kiểm tra, giám sát để nhiều tổ chức Đảng, đảng viên vi phạm, bị xử lý hình sự.

Vi phạm này đã gây hậu quả rất nghiêm trọng, khó khắc phục, làm thiệt hại, thất thoát rất lớn tiền, tài sản của Nhà nước; gây bức xúc trong xã hội, ảnh hưởng xấu đến uy tín của tổ chức Đảng, chính quyền địa phương.

Ngày 15.5, tại Hội nghị giữa nhiệm kỳ Ban Chấp hành T.Ư Đảng khóa XIII, Ban Chấp hành T.Ư Đảng đã quyết định thi hành kỷ luật dưới hình thức khai trừ ra khỏi Đảng đối với ông Vịnh.

Cựu Bí thư Tỉnh ủy Lào Cai Nguyễn Văn Vịnh cùng hàng loạt cựu lãnh đạo tỉnh Lào Cai bị khởi tố, bắt tạm giam vì liên quan đến vụ khai thác trái phép hàng triệu tấn quặng apatit.

Tháng 8.2021, những sai phạm "tày đình" về khai thác quặng apatit ở Lào Cai được "vén màn" bằng việc công an tỉnh này ra quyết định khởi tố vụ án "vi phạm quy định về nghiên cứu, thăm dò, khai thác tài nguyên", xảy ra tại Công ty Apatit Việt Nam và Công ty TNHH Xây dựng thương mại Lilama (gọi tắt là Công ty Lilama).

Sau gần 2 năm điều tra, tính đến nay, cơ quan tố tụng đã khởi tố tổng cộng 15 bị can, mới nhất là ông Nguyễn Văn Vịnh bị bắt tạm giam ngày 18.5.

Phi vụ rửa tiền của "đại gia" quặng apatit

Công ty Lilama do ông Nguyễn Mạnh Thừa (64 tuổi, trú tại TP.Lào Cai, tỉnh Lào Cai) làm giám đốc. Năm 2009, Công ty được UBND tỉnh Lào Cai cấp giấy chứng nhận để thực hiện dự án đầu tư xây dựng khách sạn, nhà hàng tại thôn 2, xã Đồng Tuyển, TP.Lào Cai trên phần diện tích đất 3,77 ha.

Do phát hiện khu đất này nằm chồng lấn với khai trường quặng apatit, UBND tỉnh Lào Cai đã thu hồi giấy chứng nhận nêu trên. Đến năm 2012, công ty được cấp lại giấy chứng nhận đầu tư, giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, giấy phép xây dựng.

Dưới vỏ bọc dự án nhà hàng, khách sạn, Công ty Lilama đã huy động nhân công, máy móc và thuê nhiều đơn vị để khai thác quặng apatit tại khu đất 3,77 ha. Quặng khai thác được, công ty bán lại cho Công ty Apatit Việt Nam và một số công ty hóa chất.

Chỉ trong gần 3 năm, tính đến 2015, số quặng apatit mà Công ty Lilama khai thác lên tới hơn 1,5 triệu tấn, trị giá hơn 610 tỉ đồng. Công ty Lilama thu về hơn 484 tỉ đồng, Công ty Apatit Việt Nam cũng hưởng lợi hơn 184 tỉ đồng.

Viện KSND tỉnh Lào Cai xác định, lãnh đạo Công ty Lilama và Công ty Apatit Việt Nam biết rõ việc khai thác quặng apatit phải có giấy phép, nhưng thực tế dù chưa được cơ quan thẩm quyền nào cấp phép, nhóm này đã chỉ đạo khai thác trái phép hàng triệu tấn quặng.

Chịu trách nhiệm, 8 bị can cùng bị truy tố tội vi phạm quy định về nghiên cứu, thăm dò, khai thác tài nguyên. Những người này gồm Nguyễn Mạnh Thừa; Nguyễn Ngọc Bích, cựu Chủ tịch HĐTV Công ty Apatit Việt Nam; Nguyễn Quang Huy, cựu Tổng giám đốc Công ty Apatit Việt Nam; Phạm Cao Khiêm, cựu Phó tổng giám đốc Công ty Apatit Việt Nam; Lương Văn Na, cựu Phó tổng giám đốc Công ty Apatit Việt Nam; Nguyễn Văn Bình, cựu thành viên HĐTV Công ty Apatit Việt Nam; Cao Văn Tham, cựu phó phòng thuộc Công ty Apatit Việt Nam; Nguyễn Văn Chung, cựu phó phòng thuộc Công ty Apatit Việt Nam.

Riêng bị can Thừa còn bị truy tố thêm tội rửa tiền. Theo đó, với số tiền hưởng lợi bất chính, Giám đốc Công ty Lilama hợp thức hóa hơn 177 tỉ đồng bằng cách nâng khống giá cước vận chuyển quặng, đất đá, khối lượng vận chuyển rồi dùng tiền này để mua đất, mua cổ phần, mở sổ tiết kiệm…

Hàng loạt cựu lãnh đạo tỉnh bị bắt giam

Để Công ty Lilama có thể "danh chính ngôn thuận" khai thác trái phép hàng triệu tấn quặng apatit, cơ quan tố tụng xác định có trách nhiệm của UBND tỉnh Lào Cai và các sở, ban, ngành địa phương này.

Cụ thể, UBND tỉnh Lào Cai tại thời điểm ông Nguyễn Văn Vịnh làm chủ tịch đã ban hành Văn bản số 2610 năm 2012 và Văn bản số 1717 năm 2013, về việc yêu cầu Công ty Apatit Việt Nam bàn giao khu đất 3,77 ha cho Công ty Lilama; nếu còn khoáng sản thì Công ty Lilama được tận thu, thỏa thuận, thống nhất với Công ty Apatit Việt Nam để tập kết, quản lý, sử dụng.

Việc UBND tỉnh Lào Cai ban hành chủ trương để Công ty Lilama thu gom quặng khi thực hiện dự án xây dựng nhà hàng, khách sạn là vi phạm quy định luật Khoáng sản năm 2010. Cả Văn bản số 2610 và Văn bản số 1717 đều không phải là giấy phép khai thác khoáng sản, giấy phép tận thu khoáng sản.

Tuy nhiên, Công ty Lilama đã dựa vào các văn bản này, cùng với giấy chứng nhận đầu tư do UBND tỉnh cấp để khai thác, tận thu, thu gom, tiêu thụ quặng apatit trên khu đất diện tích 3,77 ha.

Chịu trách nhiệm cho sai phạm trên, đến nay đã có 7 bị can là các cựu lãnh đạo, cán bộ tỉnh Lào Cai bị khởi tố về tội lợi dụng chức vụ quyền hạn trong khi thi hành công vụ. Nhóm này ngoài ông Vịnh còn có Doãn Văn Hưởng, cựu Chủ tịch UBND tỉnh Lào Cai; Nguyễn Thanh Dương và Lê Ngọc Hưng, 2 cựu Phó chủ tịch UBND tỉnh Lào Cai; Mai Đình Định, cựu Giám đốc Sở TN-MT Lào Cai; Phan Văn Cương, cựu Phó giám đốc Sở Công thương Lào Cai; Ngô Đức Hoàng, chuyên viên thuộc Bộ TN-MT, cựu chuyên viên Văn phòng UBND tỉnh Lào Cai.

Với hành vi vi phạm quy định về nghiên cứu, thăm dò, khai thác tài nguyên, Viện KSND tỉnh Lào Cai đã ban hành cáo trạng, truy tố 8 bị can như đã nêu. Còn với nhóm cựu lãnh đạo và cán bộ tỉnh Lào Cai, cơ quan công an đã tách hồ sơ để tiếp tục điều tra, bao gồm lời khai của Nguyễn Mạnh Thừa về việc chi tiền cho những người này.