Theo đó, với đề án đường sắt Bắc Nam, JICA đã đưa ra 4 kịch bản: A1 là các dự án cải tạo để đảm bảo an toàn chạy tàu với khổ đường đơn, không điện khí hóa, tốc độ tàu 90km/h, thời gian chạy 29 giờ; Phương án A2 tăng cường năng lực vận tải cho tuyến đường sắt đơn hiện tại cũng với tốc độ 90km/h, thời gian chạy tàu 25 giờ, năng lực khai thác 50 tàu/ngày đêm, chi phí đầu tư là 1,8 tỷ USD.

Tàu cao tốc là phương tiện đi lại thuận tiện, hiện đại.

Phương án B1 tăng cường năng lực vận tải bằng cách đường đôi hóa, nâng tốc độ chạy tàu lên 120 km một giờ, thời gian chạy 15,6 giờ, chi phí 14,5 tỷ USD và phương án B2 kết hợp đường đôi hóa (sử dụng khổ đường 1.435 mm) và điện khí hóa để tốc độ chạy tàu tối đa là 150 km/h trở lên, thời gian chạy 12,7 giờ, chi phí 27,7 tỷ USD.

Đánh giá các phương án này, JICA khuyến nghị, phương án A2 là có tính khả thi nhất xét trên cả hiệu quả kinh tế và cả phương diện kỹ thuật và thời gian hoàn thành là 2020 - 2025. 

JICA đánh giá, nếu theo phương án B2 sẽ phải làm lại toàn bộ kết cấu nền đường, cầu – hầm dẫn tới đóng toàn bộ tuyến đường sắt quốc gia trong thời gian dài và hướng tuyến đường sắt sẽ phải thay đổi. Còn việc nâng cấp tuyến đường sắt khổ 1.000mm để chạy tàu cao tốc là không khả thi do chi phí đầu tư còn lớn hơn cả xây dựng một tuyến đường sắt mới.

Cơ quan Hợp tác Quốc tế Nhật Bản cũng khẳng định, trước năm 2030, nhu cầu vận tải trên tuyến đường sắt Bắc Nam cơ bản được đáp ứng mà không cần đường sắt cao tốc.

Tuy nhiên, sau năm 2030, nhu cầu vận tải đường sắt tốc độ cao là khá lớn, do vậy cơ quan này đề xuất xây dựng đường sắt cao tốc mới khổ 1.435mm, tốc độ tối đa 320km/h để vận chuyển khách, giảm  nhẹ gánh nặng lên vận tải hàng không.

Cơ quan này đã đề xuất phân kỳ đầu tư, trước mắt xây dựng 2 tuyến Hà Nội - Vinh dài 284km với vốn đầu tư 10,2 tỷ USD và TP HCM - Nha Trang dài 366 km với chi phí 9,9 tỷ USD, dự kiến hoàn thành trước năm 2030.

JICA cũng gợi ý xây dựng một trong 3 đoạn đường đầu tiên để thực nghiệm là Ngọc Hồi - Phủ Lý, Huế - Đà Nẵng, Long Thành - Thủ Thiêm.

Thẩm định những phương án của JICA, Tổng công ty Đường sắt Việt Nam đã kiến nghị Bộ GTVT và Chính phủ lựa chọn phương án A2 và xây dựng tuyến đường sắt cao tốc cho tàu khách với phân kỳ đầu tư hợp lý, phù hợp với nguồn lực của Việt Nam trong 5-10 năm tới. 

Cơ quan này cũng tái khẳng định nhiều dự án đường sắt cao tốc ở các nước như Trung Quốc, Pháp, Mỹ... đã giúp cắt giảm chi phí xây dựng các tuyến mới, đáp ứng nhu cầu vận tải hành khách tốc độ cao.

Tuy nhiên, lãnh đạo ngành đường sắt cho rằng nên chọn thực nghiệm xây dựng đường sắt cao tốc từ sân bay Long Thành đến Thủ Thiêm, đây cũng là đề nghị của UBND tỉnh Đồng Nai.

Đoàn Loan